Kamis, 24 Desember 2015

ARTIKEL basa Jawaa



ABSTRAK
TARI GAMBANG SEMARANG SING DADI WARISAN BUDAYA MASYARAKAT SEMARANG LAN WAJIB DI URI-URI
Desti Ratna Kurniawati
Pendidikan Bahasa dan Sastra Jawa, Universitas Negeri Semarang
Sekaran, Gunungpati,
Kota Semarang, Jawa Tengah, 50229
humas@mail.unnes.ac.id , (024) 8508093

Kata Kunci : Gambang Semarang

KAWIWITAN
A.    PLATARAN
Gambang Semarang yaiku salah siji kesenian sing lair lan ngrembaka ing kutha Semarang, sing nampilake unsur-unsur seni musik, vokal, lan lawak. Nanging didelok pola garapanne, Gambang Semarang bisa dikategoriake kesenian trasional kreasi. Amarga bisa ngrembaka ing kalangan rakyat biyasa. Sing uwis nglakoni sejarah cukup suwe lan tetep ngrembaka ing usnur-unsur seni sing uwis di duweni wiwit mbiyen. Lumrahe kesenian tradisional dijabarake dadi kesenian sing urip lan ngrembaka ing daerah tertamtu sing di dukung masyarakate. Gambang Semarang uga lair amarga inisiatif lan dukungan masyarakat Semarang sing kepingin nyukupi kebutuhan kesenian.
Kesenian iki yaiku tarian sing diiringi musik saka belekan-belekankayu lan gamelan jawa sing bisa disebut gambang. Saliyane tari lan musik sing dienggo yaiku kendhang, bonang, kempul, gong, suling, kecrek, lan gambang. Budaya Tionghoa katon saka anggunaake alat musik gesek konghayan utawa tohyan.
Lagu-lagu sing kerep ditampilake ing pentas Gambang Semarang diciptaake Oei Yok Siang puluhan taun silam. Lagu sing paling diiling-iling Gambang Semarang yaiku empat penari. Saliyane iku, lagune isin-isin kucing sing terkenal generasi tuwa ing kutha Semarang lan sakitare. Lagu-lagu Gambang Semarang  rasane bungah lan dapuk karo tari sing gemulai, ning seger. Khas tariane ana ing gerak dlamakan sikil sing njungkat njungkit sepadhan irama lagu sing lincah lan dinamis. Unike kesenian iki nggambarake ing saben gatra lagu empat penari. Gatra lagu Gambang Semarang, yaiku.
Empat penari kian kemari
Jalan berlenggang, aduh . . .
Sungguh jenaka menurut suara
Irama gambang
Sambil bernyanyi jongkok berdiri
Kaki melintang, aduh . . .
Langkah gayanya menurut suara
Gambang Semarang
Bersuka ria, gelak tertawa
Semua orang, karena
Hati teriak grak grik
Si tukang kendhang
Sambil bernyanyi jongkok berdiri
Kaki melintang aduh . . .
Langkah gayanya menurut suara
Gambang Semarang
Gambang Semarang dipentaske ana ing event utawa acara kayata perayaan taun anyar China ing klentheng-klentheng, acra ngantenan, khitanan, karnaval : dugderan kanggo nyambut wulan suci ramadhan, nyambut turis mancanegara, lan sapanunggalane. Yen ditonton tari Gambang Semarangan iku ora duweni aturan-aturan gerak sing pakem. Nanging, yen di gatheake nganti teliti tari Gambang Semarangan mau nduweni unsur-unsur polah tari sing kasebut lambeyan, genjot, ngondhek lan ngeyek. Sauwise ditampilke selingan lawak karo tema sing ditetepake karo kahanan nyata.
B.     RUMUSAN MASALAH
Kanthi plataran sing dijabarake mau, ala masalah sing bisa dijabarake marang panulis.
1.      Kepiye kahanan tari Gambang Semarang ing jaman era globalisasi?
2.      Masyarakat Semarang apa isih nguri-uri tari Gambang Semarangan?
3.      Kepiye carane masyarakat iku mujudake?
4.      Kaya apa miturute masyarakat Semarang ngenani tari Gambang Semarangan?
C.    LANDASAN TEORITIS
Budaya iku tatanan urip sing ngrembaka, lan diduweni bebarengan ing sawijining kelompok lan diwarisake saka generasi neng generasi. Budaya yaiku pola urip sakabehane kang duweni sipat komplek, abstrak lan amba. Akeh aspek budaya memtoake tingkah laku komunikatif . Unsur-unsur sosio-budaya ini kasebar lan ngliputi  akeh babagan sosial manungsa. Ana alsan manungsa nglakoni kangelan sawektu komunikasi karo manungsa liyane kang katon ing panjabaran budaya : “budaya yaiku salah siji perangkat sing angel nilai-nilaine uga dipolarisasikan ing citra sing berhubungan karo pandhelengan istemewaane dhewe-dhewe.”
            Tradisi utawa kabiasaan ing panjabaran sing paling sederhana yaiku babagan sing uwis dilakuake wiwit suwe lan dadi bagian saka kahuripan kelompok masyarakat. Babagan sing paling dasar saka tradhisi yaiku ana pawarta sing diterusake saka generasi ning generasi becik tertulis utawa lisan. Amarga yen oraana iki, tradhisi bisa  punah. Tradhisi ini uga nggambarake polae manungsa sing nuju ing kelakuan gawe ngulangi babagan kuwi dadi kebiasaan.
            Gambang kuiw dhewe yaiku alat musik tradisional sing saka 18 belekan pring sing dimainke nganggo cara dithuthuk. Alat musik ini digunaake ing kesenian gambang Kramong Betawi. Kang digawa kelompok  gambang Kramong nganti tekan Semarang. Banjur Lie Hoo Siyang ngrembakaake kesenian kasebut dadi Gambang Semarangan. Gambang Semarangan nduweni unsur hawa Cina Tionghoa lan Jawa sing nggambarake masyarakat Semarang kang dadi proses asimilasi utawa integrasi kalorone.
D.    METODE OBSERVASI
Gawe ngentoake informasi sing dibutuhake, penulis nglakuake tekhnik wawancara karo masyarakat sing ana kaitane. Saliyane iku uga penulis golek referensi studi pustaka saka internet sing ana hubungane karo Gambang Semarang.
E.     KASIL LAN PANJLENTREHAN
Berliana:2015:26 siswa SMA N 12 Semarang. Miturute dheknen sinau kepisanan Gambang Semarang sawektu ing sekolahane sawektu kelas sepuluh amarga ana mata pelajaran seni tari lan materi wajin disinauni, diapalake, lan ditampilake dadi biji Ujian Akhir Semester(UAS). Ing taun 2015 iki uga dheknen ngapresiasiake maneh nganggo cara melu festival Gambang Semarang ing mall Ciputra Semarang. Amerga dheknen lan kelompoke sregep anggone latihan, dheknen bisa ngentoake juara 2 harapan. Amarga gerakane Gamabng Semarang ora angel, dheknen cukup latihan rong minggu tok.
Berliana:2015:26 ngomong “yen gawe nari Gambang Semarang gampang-gampang angel, amarga ing njerone tari kuwi mbutuhake siji tekhnik sing ora ana ing tari-tari liyane. Yaiku kemistri karo pasangane narine lan gerakan awake kuwi asli Semarangan dadi ya ora entuk luwih ora entok kurang.” Dheknen seneng bisa ngapresiasi budayane, sakliyane kuwi dheknen uga seneng bisa menangake acarane. Dheknen uga ngomong “kesenian iku wajib dilestariake karo ngrembakane jaman. Malah akeh tekhnologi sing bisa dimanfaatake gawe ngeksplore budayane dewe. Tuladhane ngrekam video tariane banjur dileboake ing media sosial utawa youtube supaya wong liya bisa ngerti budayane dhewe. Ora malah nglaliake budayane dhewe, lan nggantiake kebiasaan utawa melu-melu budaya jaba negeri.” Festival iki dianaake mentri kebudayaan lan uga dianaake kawit taun 2014.
Description: C:\Users\imel\AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Content.Word\IMG_20151127_194148.jpg
Gambar 1. Penari Gambang Semarang ing mall Ciputra Semarang

Aku uga wawancarai Lilin:2015:26 kang dadi peserta tari Gambang Semarang taun iki ning mall Ciputra Semarang. Ngomong yen “ latihan Gambang Semarang iku ora angel, angger tlaten latian mesthi bisa. Aku uga lagi pisan ini sinau tari Gambang Semarang, buktine aku  bisa menangake juara 2 harapan. Aku uga merga nekad lan tekad sing kuat.”
Rima:2015:26 mahasiswi seni tari Universitas Negeri Semarang (Unnes) sing lagi pisan nari Gambang Semarang wektu ana acara seminar nasional saka Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam (FMIPA Unnes) ing gedhung auditorium Unnes. Miturute “gawe proses latihane gampang. Aku mung latian seminggu saben wayah sore lan iku uga sejam”. Dheknen uga ngomong yen “tari Gambang Semarang apik banget lan kagolong tari kreasi. Paling tari iki tak anggep gampang amarga aku kerep nari klasik sing lembut-lembut, padahal tari Gambang Semarang gerakane ora ruwet tur ngulangi”.
Description: C:\Users\imel\AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Content.Word\IMG_20151129_102959.jpg
Gambar 2.penari Gambang Semarang ing Auditorium Unnes

F.      NEMUAKE
1.      Tari Gambang Semarang isih diuri-uri marang masyarakat Semarangt.
2.      Pemerintah kutha Semarang gawe kurikulum tari Gambang Semarang di dadiake kompetensi dasarmata pelajaran kelas siji SMA gawe njangkepi biji Ujian Akhir Semester (UAS).
3.      Mentri kabudayan kutha Semarang saben taunne ngadaake festival Gambang Semarang lan masyarakate antusias gawe melu acara iku.
4.      Masyarakat seneng banget nduwe warisan budaya kaya Gambang Semarang.



PANUTUP
1.      DUDUTAN
Tari Gambang Semarang yaiku tari kang kalebu tari kreasi sing ing njerone ana unsur-un sur asimilasi utawa integrasi saka rong budaya, yaiku : budaya Jawa lan budaya Tionghoa. Tari Gamabang Semarang ceitaake kagembiraane papat penari sing nari lgemulai nanging seger. Gerakane uga ora gangel, sapa wae bisa nari kalebu penari wiwitan. Tari iki ora angel dadi ora mbutuhake wektu suwe gawe latihan lan gerakane uga ngulangi.
2.      SARAN
Mentri kabudayan kudu tetep nylenggaraake festival Gambang Semarang ing saben taunne. Pemetintah kutha Semnarang uga kudu wenehi kurikulum kompetensi dasar kaya mengana iku ora ning Sekolah Menengah Atas (SMA). Nanging uga dilakuake kompetensi dasar ing murid Sekolah Dasar (SD) ngelingi tari iku gampang dipelajari.
Dewe dadi masyarakat kutha Semarang sing becik iku kudu bisa nglestariake warisan budayane dewe. Manfaatake kanthi becik kemajuan tekhnologi nganggo cara  ngenalake ning masyarakat njaba babagan warisan budaya sing dewe duweni. Nanging ora sdadi masalah yen dewe sinau kabudayaan liya lan asalake ora ninggalake apa kan kudu dewe budayaane utawa dilestariake,

Tidak ada komentar:

Posting Komentar