KASUSASTRAAN 5
PARIBASAN – BEBASAN – SANEPAN – SALOKA
-
Paribasan iku unen-unen utawa ukara sing
tegese wantah dudu pepindhahan.
-
Bebasan iku tetembungan sing ngemu
tegese pepindhahan.
-
Sanepa iku unen-unen sing ngemu tegese
kosok balen.
1. Adigang
, adigung, adiguna => Ngendhelae
kekuatane, kaluhurae, lan kepinterane.
2. Ana
gula, ana semut => panggonan sing akeh rejekine, mesthi akeh wong ing
nekani.
3. Anak
polah bapak kepradhah => polahe anak wong tuwa sing tnggung jawab.
4. Asu
rebutan balung => rebutan barang sing sepele.
5. Asu
marani gepuk => wong sing marani bebaya.
6. Bathok
bolu isi madu => wong asor nanging sugih kepinteran.
7. Becik
ketitik ala ketara => becil lan ala bakal ketok ing mburine.
8. Busuk
ketekuk, pinter keblinger => bodo lan pinter padha nemoni cilaka.
9. Cebol
nggayuh lintang => kekarepan sing mokal bakal kelakon.
10. Cecak
ngguntal cagak => gegayuhan kang ora imbang karo kekuatane.
11. Ciri
wanci lelai ginawa mati => pakulinan ala sing ora bisa diowahi yen durung
nganti mati.
12. Dhemit
ora ndulit, setan ora doyan => tansah diparingi slamet ara ana kang
ngrusuhi.
13. Diwenehi
ati ngrogoh rempela => wis diwenehi sethihik, malah njaluk luwih.
14. Dudu
sanak dudu kadang, yen mati melu kelangan => sanadyan wong liya nek nemoni
rekasa bakal dibelani.
15. Durung
ilang pupak lempuyunge => wong kang dianggep bocah cilik sing durung ngerti
apa=apa.
16. Durung
pecus keselak becus => durung sembada nanging kepingin sing ora-ora.
17. Eman-eman
ora keduman => karepe eman malah awake dewe ora keduman.
18. Emban
cinde emban siladen => pilih kasih utawa ora adi;l.
19. Emprit
abuntut bedhg => perkara cilik sing digedhe-gedheake.
20. Enthek
ngamek ora ndemek => olehe nguneni utawa nyeneni sakatoge.
21. Esuk
dhele sore tempe => wong kang ora tetep atine utawa wong singomongane
mencla-mencle.
22. Ggak
ngganggo lare merak => wong asor sing tumindhak kaya wong gedhe.
23. Gajah
ngidak rapah => nrajang wewalere dhewe.
24. Gedhang
apupus cindhe => wong duwe kamelikan kang ora salumrahe
25. Geguyon dadi
tangisan => gegojegan, wasana gawe susah
26. Gemblung
jinurung, edan kawarisa => tumindak nekad, nanging malah nemu kabegja.
27. Gendhon
rukon => tumindak bebarengan amrih padha kepenake.
28. Geni guntur
nila bena => dhawuhing nagara kudu linakonan.
29. Giri lusi
janma tan kena ingina => wong katone bodho jebul sugih kawruh.
30. Golek-golek
ketanggor wong luru-luru => arep tumindak ala, wasana kepergok wong kang uga
tumindak ala.
31. Gondhelan
poncoting tapih => nggantungake urpe marang bojo.
32. Gotong mayit
=> lungan mung wong telu ngliwati papan sing mbebayani.
33. Greget-greget
suruh => nggregetake ati nanging ngemu rasa seneng.
34. Gumendheng
ora nggoreng => kelangan barang tanpa ana sing weruh.
35. Gong lumaku
tinabuh => wong geleme omong mung yen ditakoni.
36. Idu geni =>
sakuni-unine kelakon
37.
Idu didilat
maneh = njabel rembug sing wis kawetu
38.
Iwak
kecemplung wuwu = kena diapusi kanthi gampang
39.
Ing ngarsa
sung tuladha, ing madya mangun karsa, tut wuri handayani = yen ana ngarep
nyontoni, ana tengah menehi greget (karep), ana mburi menehi daya
40.
Jer basuki
mawa beya = sakabehing gegayuhan mbutuhake wragad (pengorbanan)
41.
Njabung alus
= ngapusi kanthi tembung manis
42.
Njaring langit = tumindak gawe kang tanpa asil
43.
Njaring angin = tumindak gawe kang tanpa asil
44.
Jinjang api
goyang = ora nggugu kandhaning liyan nanging malah gawe kapitunan
45.
Jalma tan
kena kinira = manungsa iku ora kena diremehake
46.
Jati
ketlusuban ruyung = kumpulane wong becik kelebon wong ala
47.
Njagakake
endhoge si blorok = ngarep-arep barang sing durung mesthi
48.
Njajah desa
milangkori = wis tekan ngendi-endi
49.
Jalma
angkara mati murka = nemoni cilaka jalaran angkara murkane
50.
Jamur tuwuh
ing sela = wong kang uripe memelas
51.
Njalukan ora
wewehan = seneng njaluk ora gelem menehi
52.
Jaran
kerubuhan empyak = wong kang wis kanji (kapok, wedi) banget marga lelakon sing
wis tau gawe wedi
53.
Jarit luwas
ing sampiran = wong duwe kepinteran nanging ora ana sing nganggo utawa ngangsu
kapinterane, lawas-lawas wong iku tanpa guna
54.
Njujul muwul
= prakara kang nambah-nambahi rekasa, utawa wis sarwa akeh lan torah
(kecukupan) isih oleh wuwuh (tambahan) maneh
55.
Njunjung ngantebake = ngalembana nanging duwe niyat ngasorake
56.
Kaduk wani
kurang deduga = watak wong enom sing grusa-grusu kurang petung
57.
Kalah cacak
menang cacak = samubarang pagawean luwih becik dicoba dhisik bisa lan orane
58.
Karna
binandhung = kabar kang lumembar sarana gethok tular
59.
Kebak
sundukane = wis akeh anggone gawe piala
60.
Kebak
sundukane = kakehan dosa, akeh sing disulayani
61.
Kebanjiran
segara madu = nemu kabegjan kang gedhe banget
62.
Kebat
kliwat, gancang pincang = tumindak kang kesusu mesthi ora kebeneran
63.
Kebo bule
mati setra = wong pinter ning ora ana sing merlokake
64.
Kebo ilang
tombok kandhang = wis kelangan ngetokake wragat maneh kanggo nggoleki malah ora
ketemu
65.
Kebo
lumumpat ing palang = wong gedhe nggagahi prakarane sadulur utawa kaluwargane
dhewe
66.
Kebo kabotan
sungu = wong ngrekasa uripe marga kabotan butuh, kakehan anak
67.
Kebo lumaku
dipasangi = wong kang gelem tumandang gawe yen dituntun (diwarahi)
68.
Kebo nusu
gudel = wong tuwa njaluk wuruk marang wong enom
69.
Kebo mulih
nyang kandhange = wong sing wis suwe lelana bali nyang asale
70.
Kebo mutung
ing pasangan = wong ninggal pagaweane sing durung sida ditandangi
71.
Kecing-kecing
diraupi = tumindak gawe kanthi wani njejaluk tanpa ngrasa isin
72.
Keduwung
nguntal wedhung = wis kebanjur tumindak, arep mundur wis lumaku, arep maju wis
rekasa
73.
Kepaten obor
= kelangan aluran pasedulurane
74.
Keri tan
pinecut = gelem tumindak gawe tanpa diprentah
75.
Kulak warta
adol prungon = oleh kabar banjur ditularake marang liyan
76.
Kumrisik tan
kanginan = rumangsa tanpa disaruwe
77.
Kuping budheg
dikoroki = ora ngreti kathik dikandhani, wasana kepengin ngreti prekarane
78.
Kakehan
gludhug kurang udan = akeh sing diomongake ananging ora nyata
79.
Kaya banyu
karo lenga = paseduluran kang ora bisa rukun
80.
Kadang
konang = wong kang diaku sedulur yen wonge sugih (duwe pangkat)
81.
Kacang
atinggal lanjaran = anak kang ora memper bebudene wong tuwane
82.
Kacang
mangsaa ninggal lanjaran = anak iku lumrahe bebudene memper wong tuwane
83.
Kandhang
langit, bantal ombak, kemul mega = ora duwe papan (omah)
84.
Katepang
ngrangsang gunung = wong asor pengin nggayuh pangkat luhur
85.
Katon
cempaka sewakul = wong kang manjila dhewe, beda klawan pepadhane
86.
Kajugrukan
gunung menyan = oleh kabegjan gedhe banget
87.
Kawuk ora
weruh slira = wong cilik ambeke kaya wong gedhe
88.
Kebanjiran
segara madu = nemu kebegjan (rejeki) sing gedhe
89.
Kegedhen
empyak kurang cagak = wong kang duwe panjangka ning ora sembada
90.
Kekudhung
walulang macan = ngapusi nganggo jenenge wong kang diwedeni
91.
Kelacak
kepathak = ora bisa mungkir jalaran wis kebukti
92.
Kemladhean
ngajak sempal = wong mondhok gawe rusak sing dipondhoki
93.
Kendhit
miming kadang dewa = wong kang ora pasrah ing paeka
94.
Keplok ora
tombok = melu seneng ananging ora melu wragad, utawa wong kang senengane maido
ning ora gelem melu cawe-cawe
95.
Kerot ora
duwe untu = duwe kekarepan ananging ora sembada
96.
Kena iwake
aja nganti butheg banyune = ngrampungi prakara kanthi ngati-ngati
97.
Kejugrukan
gunung madu = nemu kanugrahan
98.
Kethek
saranggon = grombolane wong ala
99.
Kencana
katon wingka = arepa becik disawang ora becik
100.
Kendel
ngringkel, dhadhag ora godhak = ngakune kendel tur pinter jebule jirih tur
bodho
101.
Kenes ora
ethes = wong sing sugih nanging ora disenengi
102.
Kriwikan
dadi grojogan = prakara sepele dadi prakara gedhe
103.
Kere munggah
bale = wong asor diprecaya dadi panguwasa (wong pangkat)
104.
Kere nemoni
malem = wong miskin kinembong ing pangan
105.
Kere menangi
Mulud = wong miskin kinembong ing pangan
106.
Kerot ora
duwe untu = duwe kekarepan ning ora duwe wragad
107.
Kerubuhan
gunung = wong nemoni kesusahan sing gedhe banget
108.
Kesandhung
ing rata kebentus ing tawang = oleh cilaka sing ora dinyana-nyana
109.
Ketula-tula
ketali = wong kang tansah nandhang sengsara
110.
Kethek
saranggon = kumpulane wong kang tindake ala
111.
Kinjeng
tanpa soca = wong tandang gawe ora ngerti ancas tujuwane
112.
Kaleyang
kabur kanginan, ora sanak ora kadang = wong sing ora duwe panggonan utawa omah
tetep
113.
Klenthing
wadhah masin = wong ala sanajan tumindak becik, tabet-tabete wong ala isih ketara
(angel ninggalake pakulinane tumindak ala
114.
Kodhok
nguntal gajah = wong duwe trekah sing mokal kalakone
115.
Kongsi
jambul uwanen = nganti tumekan tuwa banget
116.
Kriwikan
dadi grojogan = prakara kang maune cilik dadi gedhe
117.
Krokot ing
galeng = wong kang mlarat banget
118.
Kucing-kucing
diraupi = wong duwe gawe kanthi nekad, sanajan direwangi wiring isin
119.
Kudhi pacul
singa landhepa =wong adu kapinteran, sing pinter sing bakal nemu kabegjan
120.
Kudhung
walulang macan = wong golek utangan nganggo sendhen asmane wong gedhe utawa
wong kuwasa
121.
Kumenthus
ora becus = seneng umuk nanging ora mrantasi karya (sembada)
122.
Kuntul
diunekake dhandhang = wong becik dianggep wong ala
123.
Kurung
munggah lumbung = wong rena dipek bojo sing duwe omah
124.
Kutuk
nggendhong kemiri = wong kang nganggo kang sarwa aji (apik) liwat dalan kang
mbebayani
125.
Kutuk marani
sunduk, ula marani gebuk = wong kang njarag (marani) bebaya
126.
Kuncung
nganti tumekan gelung = suwe banget anggone ngenteni
127.
Ladak
kecangklak = wong kang angkuh nemoni pakewuh marga tumindake dhewe
128.
Lahang
karoban manis = wong kang rupane bagus-ayu tur luhur bebudene
129.
Lanang
kemangi = wong lanang kang jirih
130.
Lawas-lawas
kawongan godhong = wis lawas pangabdine, nanging ora banjur dibuwang, tanpa
oleh pangkat
131.
Lebak
ilining banyu = wong asor kanggo tiban-tiban yen ana prakara
132.
Ledhang-ledhang
nemu pedhang = nemu kabegjan tanpa kanyana-nyana
133.
Legan golek
momongan = wong kang wis kepenak malah njarag golek gawean (rekasa)
134.
Lambe
satumang kari semerang = menehi pitutur nganti kesel, ora digubris
135.
Lumpuh
ngideri jagad = duwe gegayuhan sing mokal kelakon
136.
Lungguh
klasa gumelar = ora melu rekasa nanging nemu kepenak
137.
Macan guguh
= wong gedhe (kuwasa) wis ora kajen keringan
138.
Madu balung
tanpa isi = rebutan samubarang kang tanpa guna
139.
Malang-malang
tanggung = ngewuhake, arep ditinggal nggrundel, yen dilokake ora mrantasi gawe
140.
Mancak
wadhah tulupan = wis suwe nyambut gawe nanging tanpa duwe celengan
141.
Mecel manuk
miber = sarwa kasembadan, sabarang tindake mawa kasil
142.
Mendhak
alingan, wekasan katon = tumindak nylamur, nanging wekasan ngaku, jalaran
konangan wong akeh
143.
Maju tatu
mundur ajur = prakara kang sarwa ndadekake pakewuh, utawa mbudi daya kepiye wae
nanging ora kasil
144.
Matang tuna
numbak luput = tansah luput kabeh panggayuhane
145.
Mbuwang
tilas = ethok-ethok ora ngerti marang tumindake kang ala kang dilakoni
146.
Meneng
widara uleren = katone anteng nanging sejatine ala atine
147.
Menthung
koja kena sembagine = rumangsane ngapusi, nanging sejatine malah kena apus
148.
Merangi
tatal = mentahi rembug kang wis mateng
149.
Micakake
wong melek = ora nganggep wong sing meruhi dhewe
150.
Midak sikil,
njawil mungkur = kethikan ora ngetarani
151.
Midak
tembelek ora penyek = ora duwe kekuwatan kanggo tandang gawe
152.
Mirong
kampuh jingga = mbalela marang nagara
153.
Mrojol ing
akerep = nyebal saka kalumrahaning wong akeh
154.
Milih-milih
tebu boleng = kakehan milih, wekasan oleh kang ora becik
155.
Mikul dhuwur
mendhem jero = bisa njunjung drajade wong tuwa
156.
Mubra-mubru
mblabar madu = wong kang sarwa kecukupan
157.
Meneng
kitiran = ora bisa anteng
158.
Mbrojol
saselaning garu = ora ana sing madhani kepinterane, utawa wong kang luput saka
bebaya
159.
Nabok nyilih
tangan = tumindak ala kanthi kongkonan wong liya
160.
Naga mangsa
tanpa cala = wong kang mrana-mrana ngrasani alaning liyan
161.
Ngagar metu
kawul = ngojok-ojoki supaya dadi pasulayan, nanging sing diojok-ojoki ora
mempan
162.
Ngajari
bebek nglangi = panggawean sing ora ana paedahe
163.
Ngalasake
Negara = wong sing ora manut pranatane Negara
164.
Ngalem
legining gula = ngalembana kapinterane wong kang pancen pinter (sugih)
165.
Ngaturake
kidang lumayu = ngaturake barang kang wis ora ana
166.
Nagara mawa
tata, desa mawa cara = saben papan duwe adapt lan aturan dhewe-dhewe
167.
Nampel puluk
= mitenah kabegjane wong liya
168.
Nandur wiji
keli = ngopeni turune wong kasrakat
169.
Nasabi
dhengkul = nutup-nutupi kekurangane sadulur supaya oleh kauntungan
170.
Natas tali gumantung
= putusan kang ora ana kawusanane
171.
Nebak wong
mangan = gawe rugine wong kang oleh kamukten
172.
Nemu kuwuk =
wong njaluk tulung marang liyan ora nganggo mara ing omahe
173.
Ninggal
bocah ing waton = nyumelangake samubarang sing wis kelakon
174.
Nitipake
daging serep = titip anak wadon marang besan
175.
Nucuk
ngiberake = wis disuguh mulihe isih mbrekat suguhan
176.
Nulung
menthung = karepe aweh welas, nanging malah gawe rekasane
177.
Nuntumake
balung pisah = bebesanan karo sedulur kang wis adoh alurane
178.
Nututi
baling wis tiba = njabel wicara kang wis kawetu
179.
Nututi
kidang lumayu = nguyak samubarang kang durung cetha lan durung mesthi olehe
180.
Ngadu
singating andaka = gawe dukaning panggedhe
181.
Ngadhepi
celeng boloten = cedhak-cedhak wong ala bebudene
182.
Nglungguhi
klasa gumelar = nindakake pegawean kang wis tumata
183.
Ngotragake
gunung = wong cilik-asor bisa ngalahake wong gedhe-luhur, nganti gawe kagete
wong akeh
184.
Nguthik-uthik
macan dhedhe = njarag wong kang wis lilih nepsune
185.
Nguyahi segara
= weweh marang wong sugih kang ora ana pituwase
186.
Nyangoni
kawula minggat = ndandani barang kang tansah rusak
187.
Nguthik-uthik
macan turu = gawe nesu (golek gaweyan)
188.
Nyolong
pethek = luput saka pangira
189.
Ngobak banyu
bening = gawe rerusuh ing papan kang tentrem
190.
Nguyahi
segara = nulung wong sing kecukupan
191.
Nandur pari
jero = gawe ngamal kabecikan
192.
Nututi
layangan pedhot = nggoleki barang sing angel ketemune
193.
Ngaji
mumpung = ngatogake kekarepan mumpung ana wektu becik
194.
Ngalem legining
gula = ngalem kepinterane wong winasis
195.
Ngandel tali
gedebog = mrecaya barang kang ora mitayani
196.
Ngantuk nemu
kethuk = enak-enak ora nyambut gawe nanging oleh kabegjan
197.
Ngangsu
banyu ing kranjang = golek ngelmu nanging ora pinter marga ngelmune
198.
Ngaub
ngawar-awar = golek pangayoman marang wongmiskin
199.
Nguwod
gedebog = wong nemu kacilakan merga panggawene wong liya
200.
Nguyang lara
nempur pati = njarag marang kacilakan
201.
Nguyuh
aling-alingan sada = ngumpetake kekurangane, nanging ora murwat lan sranane
202.
Ngabuk wong
meteng = milara wong kang tanpa daya
203.
Ngemping
lara nggenjah pati = njarag marang kasangsaran
204.
Ngempukake
watu item = nganggep remeh prakara abot
205.
Ngemut
legining gula = ngrumat baranging liyan, bareng ngreti yen ana gunane banjur
dipek dhewe, ora diwenehake sing duwe
206.
Ngenteni
timbale watu item = ngarep-arep samubarang kang ora bakal teka
207.
Ngetutake
poncoting tapih = melu sapari lungane bojo
208.
Nggepuk
kemiri kopong = tumandang gawe kang tanpa pituwas
209.
Nglancipi
singating andaka = natang wong kang kawasa
210.
Nglangi ing
tengah mati ing pinggir = apa kang digarap tanpa karampungan
211.
Nglumahake,
ngurepake = bebesanan anak loro lanang wadon padha nggawa lan padha olehe
212.
Ngarebake
sikut = nenonton mung kanggo golek sukan-sukan
213.
Ngrampek-ngrampek
kethek = nyanak marang wong ala
214.
Ngrangsang-ngrangsang
tuna = samubrang kang ginayuh ora kena
215.
Ngrusak
pager ayu = ndhemeni bojoning liyan
216.
Nrenggiling
api mati = wong ethok-ethok ora ngrungu guneme liyan, nanging sabenere ing-nilingake
217.
Numpal keli
= wong lelungan mung nunut kancane
218.
Nusup ngayam
alas = wong lelungan kanthi mlebu metu padesan lan ngliwati omah-omahe wong
akeh
219.
Nyambung
watang putung = ngruunake sedulur kang cecongkrahan
220.
Nyawat
mbalang wohe = duwe panpgangkah sarana pitulungane sedulur sing diangkah
221.
Nyeret pring
saka pucuk = pagawean gampang malah dingel-ngel
222.
Nyundhang
bathang bantheng = ngangkat priyayi turunane bangsa luhur kang wis ora duwe bangawasa
223.
Nyunggi
lumpang kentheng = rabi ayu turune wong luhur
224.
Obor blarak
= mung sawetara wae
225.
Obah owah =
barang dadi becik mbutuhake wragad
226.
Obah mamah =
yen gelem makarya, bakale akeh rejeki
227.
Obah ngarep
kobet mburi = wani rekasa dhisik, mbesuke bakal kepenak
228.
Opor bebek,
mentas dhewek = rampungae saka reka dayane dhewe
229.
Ora ana
banyu mili mandhuwur = watak iku tumurun marang anak
230.
Ora ana
kukus tanpa geni = ora ana akibta tanpa sebab
231.
Ora gonja
ora unus = wis rupane ala, bebudene uga ala
232.
Ora jaman
ora makam = ora genah asal kamulane
233.
Ora mambu
enthong irus = ora ana sambung rapete bab aluran paseduluran
234.
Ora ngerti
kenthang kimpule = ora weruh prakara sing dirembug
235.
Ora polo ora
uteg = bodho banget
236.
Ora tembung
ora lawung = njupuk barange liyan tanpa jawab
237.
Ora weruh
alip bengkonge = ora ngreti aksara
238.
Othak-athik
didudut angel = katone sarwa ganpang bareng ditemenani ora ana nyatane
239.
Ora kingan
ora udut = ora mangan apa-apa
240.
Ora uwur ora
sembur = ora gelem cawe-cawe (aweh pitulung)
241.
Palang
mangan tandur = wong kang diwenehi kapercayan njaga nanging malah ngrusak
242.
Pandengan
karo srengenge = memungsuhan karo panguwasane
243.
Pandhitane
antake = laire katon suci batine ala
244.
Pecruk
tunggu bara = wong kang dipasrahi tunggu barang kang dimelik (dadi kesenengane)
245.
Pupur
sadurunge benjut = becik jaga-jaga utawa tumindak ngati-ati
246.
Pupur sawise
benjut = ngati-ati sawise nemu bebaya
247.
Pinter
keblinger busuk ketekuk = sarwa cilaka, tansah kena paeka
248.
Pitik trondhol
diumbar ing padaringan = wong miskin dipracaya manggon ing papan kang
mubra-mubru pangan
249.
Pupur sawise
benjut = tumindak ngati-ati bareng wis ketaman
250.
Raga tanpa
mule = rana-rene mung disawiyah, ora kajen
251.
Rupak jagade
= ora duwe papan pasrawungan
252.
Rame ing
gawe, sepi ing pamrih = gelem tandang gawe ora amarga golek opah
253.
Ramban-ramban
tanggung = wong ngira alaning liyan, nanging isih ragu-ragu
254.
Rawe-rawe
rantas, malang-malang putung = sakehing pepalang bisa disingkirake
255.
Rampek-rampek
kethek = wong kang nyedhak-nyedhak wong ala, ora wurung oleh piala saka wong
iku
256.
Rebut balung
tanpa isi = pasulayan marga barang kang sepele
257.
Regem-regem
kemarung = wong kang ngrangkani wong liya kang sok nglarani (gawe cilaka)
258.
Renggang gula
kumepyur pulut = wong kang raket banget anggone kekancan
259.
Rindhik asu
digitik = dikongkon nindakake pegawean kang ora cocog karo kekarepane
260.
Rupa
nggendhong rega = merga barange apik mula regane ya larang
261.
Rukun agawa
santosa, crah agawe bubrah = yen padha rukun mesthi padha santosa, yen padha
congkrah mesthi bakal rusak
262.
Rubuh-rubuh
gedhang = wong kang ela-elu tumindake liyan (melu-melu)
263.
Sing salah
seleh = sing salah bakal nampa akibate
264.
Sembur-sembur
adas, siram-siram bayem = bisa kaleksanan marga pandongane wong akeh
265.
Sadumuk
bathuk sanyari bumi = pasulayan dilabuhi toh pati
266.
Satru
munggwing cangklakan = wong kang dadi mungsuh ing lingkungan sanak sedulur
267.
Satu
munggwing rimbagan = wong loro kang anggone kekancan padha cocoge
268.
Suduk
gunting tatu loro = nampa kesusahan (kasangsaran) bareng-bareng (ngiwa nengen)
269.
Sabar sareh
mesthi bakal pikoleh = tumindak samubrang aja kesusu
270.
Sabaya pati
sabaya mukti = kerukunan nganti tekaning pati
271.
Sadumuk
bathuk senyari bumi = pasulayan nganti dilabuhi tekan pati
272.
Sandhing
kirik gudhigen = wong kang srawung karo wong ala, ora wurung ketularan alane
273.
Sandhing
kebo gupak = wong kang cedhak wong tumindak ala, bisa-bisa katut ala
274.
Sanggar
waringin = wong kang dadi pangayomane wong akeh
275.
Sepi ing
pamrih rame ing gawe = nindakake pagawean kanthi ora duwe kamelikan apa-apa
276.
Sluman-slumun
slamet = sanajan kurang ngati-ati nanging isih diparingi slamet
277.
Sumur lumaku
tinimba, gong lumaku tinabuh = wong kang geleme tumandang gawe yen diajak utawa
dikancani wong sing wis pinter
278.
Sadawa-dawane
lurung isih dawa gurung = kabar iku mesthi sumebar adoh, lan adoh karo kanyatane
279.
Sapikul
sagendhongan = andum barang kanthi kukum kang murwat lan kaanane
280.
Sendhen kayu
aking = prakaran gondhelan wong kang wis mati
281.
Singidan
nemu macan = dhelikan marga tumindak ala nanging malah kawruhan panggedhene
282.
Si gedheg
lan si anthuk = wong loro kang wis padha kangsen tumindak ala bebarengan
283.
Simbar
tumrap sela = wong kang uripe ngrekasa, awit ora duwe sumber pangan sing
gumathok
284.
Tebu tuwuh
socane = wong sing alus lan mans tembunge nanging ala aten-atenane
285.
Tekek mati
ulone = wong kang nemoni cilaka marga saka gunemane dhewe
286.
Tembang
rawat-rawat, bakul sinambewara = kabar kang durung mesthi salah lan benere
287.
Tulung
menthung = katone aweh pitulungan, nanging gawe susah
288.
Tega larane
ora tega patine = arepa kaya ngapa sedulur iku perlu dibelani
289.
Tigan kaapit
sela = wong kang ana ing sajroning bebaya, tansah was-sumelang atine
290.
Timun jinara
= prakara gampang banget
291.
Timun
wungkuk jaga imbuh = wong kang kanggo genep-genep (jaga-jaga yen kekurangan)
292.
Timun
mungsuh duren = wong ringkih mungsuh wong kuwat
293.
Tuna satak
bathi sanak = rugi petung (bandha) nanging tambah sedulur
294.
Tunggal
banyu – tunggal guru
295.
Tinggal
glanggang colong playu = ora wani tanggung jawab (keplayu ing peperangan)
296.
Tumbak
cucukan = wong kang seneng pradul (adu-adu) marang liyan
297.
Tumbu oleh
tutup = wong loro sing cocog aten-atenane
298.
Tumper
cinawedan, wedang lelaku = wong kang angger duwe bojo, bojone mati (wong kang
diseriki kanca-kancane)
299.
Tunggak
jarak mrajak, tunggak jati mati = turune wong cilik bisa dadi wong gedhe,
turune wong gedhe ora bisa oleh kalungguhan dhuwur, utawa prakara ala
ngambra-ambra dene prakara becik kari sethithik
300.
Tunggak
kalingan rone = tilas wong gedhe wis ora katon gedhene utawa luhur pangkate
301.
Tunggak
kemadhuh = wong kang maune dadi mungsuh
302.
Tunjung
tuwuh ing sela = wong kang maune dadi mungsuh
303.
Thenguk-thenguk
nemu kethuk = nyambutgawe sakpenake nanging meksa nemu kabegjan
304.
Ucul saka
kudangan = luput karo gegayuhane
305.
Ula marani
gitik (gebug) = wong kang njarag marang bebaya
306.
Ulat madhep
ati kareb = wis manteb banget kekarepane
307.
Ungak-ungak
pager arang = duwe melik marang bojoning liyan
308.
Ulangan
cumbon = angger lunga, ora suwe bali maneh
309.
Uyah
kecemplung segara = menehi barang sethithik marang wong sugih banget
310.
Undhaking
pawarta sudaning kiriman = kabar sing sumebar beda nyatane
311.
Udan tangis
= akeh wong sing kesusahan amarga ketaman bencana
312.
Uwod gedebog
= wong kang ora kena diprecaya kanggo lantaran rembug
313.
Wastra
bedhah kayu pokah = wong nandhang tatu, babak kulite, putung balunge (wong
ketula-tula uripe)
314.
Watra
lungset ing sampiran = wong pinter ora diguroni wong liya nganti tuwa
315.
Wedi rai
wani silit = wanine mung saka mburi, wedi yen adhep-adhepan
316.
Wedhus
diumbar ing pakacangan = wong mlarat dipercaya njaga barang pakaremane
317.
Weruh ing
grubyug, ora weruh ing rembug = melu-melu tumindak nanging ora ngerti kang dikarepake
318.
Wiwit
kuncung nganti gelung = nuduhake wektu sing suwe banget (saka bocah nganti
tuwa)
319.
Welsa tanpa
alis = arep tetulung (melasi) wong liya nanging malah dadi bilaine
320.
Waras-wiris
= sehat
321.
Wong wadon
cowek gopel = drajating wong wadon kang ora pangaji
322.
Wis kebak
sundukane = wis akeh banget kaluputane
323.
Yuwana mati
lena = wong becik nemu cilaka jalaran ora ngati-ati
324.
Yitna
yuwana, lena kena = sing ngati-ati bakal slamet, sing sembrana cilaka
325.
Yuyu rumpung
mbarong ronge = wong kang nyantosani omahe, amarga wedi diganggu gawe wong liya
kang ala pakartine
326. Yiyidan munggwing rampadan = biyene
wong durjana saiki dadi wong alim
Tidak ada komentar:
Posting Komentar